Podmioty powiązane

Podmioty powiązane

 Pojęcie podmiotów powiązanych jest niestety szerokie i niejednoznaczne. W tym zakresie istnieje pojęciowy galimatias wynikający stąd, że swoją definicję mają przepisy podatkowe a w Ustawie o rachunkowości są trzy definicje (z tym, że w ustawie występują jednostki powiązane, pozostałe jednostki, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale a także strony powiązane).

Podmioty powiązane w prawie podatkowym

Zgodnie z art. 11 ust. 4 updop i art. 25 ust. 4 updof, podmioty krajowe mogą być uznane za powiązane, jeżeli:

• podmiot krajowy, z wyłączeniem Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego, albo
• ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, z wyłączeniem Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów.

Posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu oznacza sytuację, w której dany podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada w kapitale innego podmiotu udział nie mniejszy niż 25% (art. 11 ust. 5a updop i art. 25 ust. 5a updof). Przedstawione regulacje dotyczące podmiotów powiązanych stosuje się również w przypadku występowania powiązań o charakterze rodzinnym lub wynikających ze stosunku pracy albo majątkowych pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach (art. 11 ust. 5 updop oraz art. 25 ust. 5 updof). Przez powiązania rodzinne należy rozumieć małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia (art. 11 ust. 6 updop i art. 25 ust. 6 updof).

Podmioty powiązane w prawie bilansowym

Ustawa o rachunkowości posługuje się trzema pojęciami. We wzorach bilansu oraz rachunku zysków i strat pojawiają się pojęcia jednostek powiązanych oraz pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale. W Załącznikach, w części dotyczącej informacji dodatkowej jest z kolei mowa o stronach powiązanych. 

Jednostki powiązane

Jednostki powiązane to dwie lub więcej jednostek wchodzących w skład danej grupy kapitałowej. Przez grupę kapitałową rozumie się natomiast jednostkę dominującą wraz z jednostkami zależnymi. Należy zauważyć, że relacja dominacji-zależności zachodzi wtedy, gdy dochodzi do sprawowania kontroli, przy czym ustawa o rachunkowości zawiera katalog otwarty przykładowych sytuacji, kiedy sprawowanie kontroli występuje i w żadnym wypadku nie utożsamia tej relacji z posiadaniem określonego udziału w kapitale. Co istotne, spółka dominująca ma być spółką handlową lub przedsiębiorstwem państwowym a spółka zależna spółką handlową lub podmiotem utworzonym i działającym zgodnie z przepisami obcego prawa handlowego. Wynika stąd na przykład, że jednostkami powiązanymi nie mogą być podmioty, jeśli kontrola sprawowana jest przez jednostki samorządu terytorialnego lub Skarb Państwa.

Pozostałe jednostki, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale

Zaangażowanie w kapitale występuje gdy jedna z jednostek ma udział w kapitale innej jednostki, mający charakter trwałego powiązania, przy czym trwałe powiązanie występuje zawsze w przypadku nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie udziału w kapitale jednostki stowarzyszonej, chyba że zbycie udziału w krótkim okresie od dnia jego nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie jest wysoce prawdopodobne.

Strony powiązane

Przez strony powiązane rozumie się podmioty powiązane zdefiniowane w międzynarodowych standardach rachunkowości przyjętych zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości. Ustawa odsyła zatem do MSR a w istocie do MSR 24. W pkt. 9 MSR 24 zawarto następującą definicję podmiotu powiązanego:

Podmiot powiązany jest osobą lub jednostką związaną z jednostką, która sporządza sprawozdanie finansowe ("jednostką sprawozdawczą").

a) Osoba lub bliski członek rodziny tej osoby jest związany z jednostką sprawozdawczą, jeżeli ta osoba:

• sprawuje kontrolę lub współkontrolę nad jednostką sprawozdawczą;
• ma znaczący wpływ na jednostkę sprawozdawczą; lub
• jest członkiem kluczowego personelu kierowniczego jednostki sprawozdawczej lub jej jednostki dominującej
  

• jednostka i jednostka sprawozdawcza są członkami tej samej grupy (co oznacza, że każda jednostka dominująca, zależna i współzależna jest związana z pozostałymi jednostkami),
• jedna jednostka jest jednostką stowarzyszoną lub wspólnym przedsięwzięciem innej jednostki (lub jednostką stowarzyszoną lub wspólnym przedsięwzięciem członka grupy, której członkiem jest ta inna jednostka),
• obydwie jednostki są wspólnymi przedsięwzięciami tego samego trzeciego podmiotu
• jedna jednostka jest wspólnym przedsięwzięciem trzeciej jednostki, a dana inna jednostka jest jednostką stowarzyszoną trzeciej jednostki,
• jednostka jest programem świadczeń po okresie zatrudnienia na rzecz pracowników jednostki sprawozdawczej lub jednostki związanej z jednostką sprawozdawczą. Jeżeli jednostka sprawozdawcza jest sama w sobie takim programem, sponsorujący pracodawcy są również związani z jednostką sprawozdawczą,
• jednostka jest kontrolowana lub wspólnie kontrolowana przez osobę określoną w pkt a)
• osoba określona w pkt a) ma znaczący wpływ na jednostkę lub jest członkiem kluczowego personelu kierowniczego jednostki (lub jednostki dominującej tej jednostki)
• jednostka lub dowolny członek grupy, której jednostka jest częścią, świadczy usługi kluczowego personelu kierowniczego na rzecz jednostki sprawozdawczej lub jej jednostki dominującej